Đặc sản Hà Giang cứng như đá, món ăn dân dã mà bất cứ thực khách nào khi đặt chân đến vùng đất này cũng không thể bỏ qua, chính là bánh cuốn trứng kiến. Món ăn này không chỉ thu hút bởi hương vị độc đáo mà còn bởi cách chế biến đa dạng, khiến người thưởng thức sẵn sàng chi 50 nghìn đồng cho mỗi phần. Bánh cuốn trứng kiến được làm từ bột gạo xay nhuyễn, tráng mỏng, bên trong là trứng kiến non đã được chế biến kỹ lưỡng. Khi thưởng thức, bánh cuốn được cuộn tròn, cắt thành từng miếng nhỏ, chấm cùng nước mắm pha chế đặc biệt, thêm ít rau thơm và lạc rang. Hương vị của bánh cuốn mềm mịn hòa quyện với vị bùi bùi, béo ngậy của trứng kiến, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.
Mặc dù có vẻ ngoài cứng như đá, bánh cuốn trứng kiến lại mang trong mình một sức hấp dẫn khó cưỡng. Mỗi miếng bánh cuốn không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật ẩm thực mà còn là sự kết tinh của văn hóa và truyền thống địa phương. Người dân Hà Giang đã sáng tạo ra món ăn này từ những nguồn nguyên liệu sẵn có, biến nó thành một đặc sản được yêu thích. Sự đa dạng trong cách chế biến, từ hấp, xào đến nướng, càng làm tăng thêm giá trị của món ăn. Dù là thực khách sành ăn hay những người lần đầu thưởng thức, món bánh cuốn trứng kiến này đều để lại ấn tượng sâu sắc, khiến họ muốn quay lại để thưởng thức thêm nhiều lần nữa.
Bánh đá: Đặc sản độc đáo của vùng cao Hà Giang
Bánh đá, còn có tên gọi khác là bánh lơ khoải, là món ăn truyền thống của người Dao áo dài và người Nùng ở vùng cao Hà Giang. Món bánh này có đường kính to như viên gạch, hình tròn, thuôn dài. Điểm đặc biệt của bánh đá là kết cấu cứng như đá, do đó mà có tên gọi độc đáo này. Trước đây, khi chưa có tủ lạnh, người dân địa phương thường thả bánh xuống các dòng suối mát quanh nhà để bảo quản và thưởng thức dần.
Bánh đá được để dưới suối nhiều tháng nên cứng lại, trông như hòn đá, dễ gây nhầm lẫn. A Giàng, chủ một cơ sở chuyên phục vụ đặc sản vùng cao ở Hà Giang, chia sẻ rằng bánh đá được làm từ gạo, nhưng quy trình chế biến đòi hỏi sự kỳ công.
Nguyên liệu chính là gạo tẻ nương của cao nguyên Đồng Văn, nhưng tùy từng nơi, người ta có thể trộn gạo tẻ với gạo nếp. Gạo được ngâm khoảng 4-5 tiếng để mềm và đủ độ nở, sau đó để ráo nước rồi nghiền thành bột. Tiếp theo, bột gạo được trộn với nước theo tỷ lệ hợp lý và làm chín.
A Giàng cho biết, bột gạo có thể được làm chín bằng phương pháp thủ công truyền thống hoặc bằng máy móc hiện đại, nhưng vẫn đảm bảo chất lượng thơm ngon. Tại cơ sở của cô, bột gạo được làm chín bằng thiết bị máy móc hiện đại, giúp tiết kiệm công sức và thời gian, đồng thời tăng năng suất.
Sau khi làm chín bột, các công đoạn tiếp theo như nhào bột, cắt bánh, đóng gói đều được thực hiện thủ công. Mỗi cân bột chín thu được sẽ được nhào đều tay để các sợi bánh quyện lại với nhau. Thợ làm bánh phải nhào nặn nhanh tay để bột quyện lại và tạo hình thành chiếc bánh đá trước khi bột nguội.
Bột gạo chín khi ra lò vẫn nóng hổi, mềm dẻo, có thể ăn ngay, nhưng nếu để nguội, bột sẽ bị cứng lại. Vì vậy, quá trình nhào phải diễn ra nhanh chóng khi bột còn nóng, đòi hỏi người làm phải có thể lực và kỹ năng khéo léo để bánh đạt chất lượng cả về hương vị lẫn hình thức.
Nhiều hộ dân ở Hà Giang vẫn giữ cách làm thủ công truyền thống, trong đó bột gạo được đồ chín rồi mang ra giã bằng tay. Người ta giã đến khi bột dẻo quánh, sau đó nhanh chóng nặn thành những chiếc bánh to như cục gạch. Sau khi tạo hình, bánh sẽ được để nguội cho cứng lại và cắt thành từng khoanh nhỏ hoặc dạng sợi.
Hiện nay, bằng máy móc hiện đại, các xưởng sản xuất bánh đá ở Hà Giang sử dụng máy hút chân không và khử trùng để đóng gói và bảo quản bánh được lâu hơn, đồng thời đảm bảo chất lượng dù được vận chuyển đi xa.
Trước đây, bánh đá chỉ có màu trắng tinh của gạo tẻ. Tuy nhiên, để món ăn trở nên hấp dẫn hơn, người ta còn thêm các nguyên liệu tự nhiên như nghệ, gấc, lá cẩm, hoa đậu biếc để tạo màu xanh, đỏ, cam, tím…
Bánh đá xuất hiện từ lâu, gắn bó với bao thế hệ người dân vùng cao nguyên đá. Vài năm gần đây, món ăn trở nên nổi tiếng hơn, thu hút đông đảo thực khách. Nhiều người tò mò tìm mua và bất ngờ vì bánh đá có thể chế biến thành nhiều món ngon.
Ngoài cách chế biến truyền thống như chiên, hấp, bánh đá còn được sáng tạo thành nhiều kiểu như ăn lẩu, làm tokbokki, nấu canh, nấu chè, xào rau củ, hấp cốt dừa…
Với nhiều cách biến tấu độc đáo, bánh đá trở thành trào lưu trên mạng xã hội và các diễn đàn ẩm thực, thu hút lượng tương tác cao. Những thực khách từng thưởng thức bánh đá nhận xét, món bánh có độ dẻo, thơm, ngọt dịu tự nhiên, có thể ăn thay cơm, xôi mà vẫn no.
Hiện nay, bánh đá không chỉ được tiêu thụ trong tỉnh Hà Giang mà còn được vận chuyển tới nhiều tỉnh thành khắp cả nước với giá dao động từ 50.000 – 100.000 đồng/kg. Từ món ăn quen thuộc của người dân bản địa, bánh đá dần trở thành thức quà vùng cao được nhiều người tìm mua, góp phần tích cực vào việc quảng bá văn hóa, du lịch địa phương tới du khách trong nước và quốc tế.